Category Archives: จังหวัดสุโขทัย

จังหวัดสุโขทัย

จังหวัดสุโขทัย สุโขทัย (เดิมสะกดว่า ศุโขไทย)[3] เป็นจังหวัดหนึ่งในภาคกลางตอนบนหรือบางแห่งแบ่งเป็นภาคเหนือตอนล่าง ของประเทศไทย มีอาณาเขตติดต่อกับจังหวัดแพร่ อุตรดิตถ์ พิษณุโลก กำแพงเพชร ตาก และลำปาง (เรียงตามเข็มนาฬิกาจากด้านเหนือ) มีแม่น้ำสายสำคัญไหลผ่านคือแม่น้ำยม เป็นที่ตั้งอาณาจักรแรกของชนชาติไทยเมื่อกว่า 700 ปีที่ผ่านมา คำว่า “สุโขทัย” มาจากคำสองคำคือ “สุข+อุทัย” มีความหมายว่า “รุ่งอรุณแห่งความสุข “

ประวัติศาสตร์[แก้]

สมัยราชธานีสุโขทัยและอยุธยา[แก้]

ในอดีต สุโขทัยเป็นรัฐหนึ่งที่ตั้งอยู่บนที่ราบลุ่มแม่น้ำยม สถาปนาขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ 18 ในฐานะสถานีการค้าของรัฐละโว้ ต่อมาเมื่อจักรวรรดิขแมร์และอาณาจักรพุกามเสื่อมอำนาจ ทำให้เกิดรัฐใหม่ขึ้นเป็นจำนวนมากในเวลาไล่เลี่ยกัน ราวปี 1782 พ่อขุนบางกลางหาวและพ่อขุนผาเมืองได้ร่วมกันกระทำการยึดอำนาจจากขอมสบาดโขลญลำพงเป็นผลสำเร็จ และได้สถาปนาเอกราชให้รัฐสุโขทัยเป็นอาณาจักรสุโขทัย โดยพ่อขุนบางกลางหาวราชาภิเษกขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์สุโขทัยพระองค์แรกของอาณาจักรสุโขทัย[4] หลังจากประสบปัญหาทั้งจากปัญหาภายนอกและภายในและการแทรกแซงจากอยุธยา ต่อมาอาณาจักรสุโขทัยถูกรวมเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรอยุธยาไปในที่สุด [4][5]

ในสมัยของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ สุโขทัยถูกกำหนดให้เป็นหัวเมืองชั้นนอก หรือ เมืองพระยามหานคร มีการกำหนดเป็นเมืองเอก โท หรือตรี ตามลำดับความสำคัญ ภายหลังการเสียกรุงครั้งที่หนึ่ง และหลังประกาศอิสรภาพ และหลังจากชนะศึกที่แม่น้ำสะโตงแล้ว พระนเรศวรโปรดให้เทครัวหัวเมืองเหนือทั้งปวง (เมืองพระพิษณุโลกสองแคว เมืองสุโขทัย เมืองพิชัย เมืองสวรรคโลก เมืองกำแพงเพชร เมืองพิจิตร และเมืองพระบาง) ลงมาไว้ที่อยุธยา เพื่อเตรียมรับศึกใหญ่ พิษณุโลกและหัวเมืองเหนือทั้งหมดจึงกลายเป็นเมืองร้าง หลังจากเทครัวไปเมืองใต้ ผ่านไป 8 ปี พิษณุโลกได้ถูกฟื้นฟูอีกครั้ง แต่ถือเป็นเมืองเอกในราชอาณาจักร มิใช่ราชธานีฝ่ายเหนือ และเปลี่ยนสุโขทัยจากหัวเมืองชั้นนอก เป็นหัวเมืองชั้นโท คือเมืองพระยามหานครที่มีความสำคัญรองลงมา มีอยู่ 6 หัวเมือง ทางเหนือมีสวรรคโลก สุโขทัย กำแพงเพชร และเพชรบูรณ์ เพื่อรวมอำนาจเข้าสู่ส่วนกลาง[6][7]

สมัยรัตนโกสินทร์[แก้]

สุโขทัยยังคงมีฐานะเป็นหัวเมืองชั้นโท จนกระทั่งยุครัชกาลของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ปี พ.ศ. 2437 ทรงกำหนดให้เทศาภิบาลขึ้นกับกระทรวงมหาดไทย ยกเลิกระบบกินเมือง และระบบหัวเมืองแบบเก่า และจัดเป็นมณฑล เมือง อำเภอ หมู่บ้าน ทำให้สุโขทัยมีฐานะเป็น เมืองสุโขทัย ภายใต้การจัดการบริหารราชการแผ่นดินส่วนภูมิภาคของ มณฑลพิษณุโลก [8][9]

หลังปี พ.ศ. 2459 คำว่า “จังหวัด” ได้กลายเป็นคำที่เรียกหน่วยการปกครองระดับต่ำกว่ามณฑลแทนคำว่า “เมือง” เพื่อแยกความกำกวมจากคำว่าเมืองที่ใช้เรียกที่ตั้งศูนย์กลางการปกครองของจังหวัด (อำเภอเมือง) ทำให้ “เมืองสุโขทัย” ได้เปลี่ยนเป็น “จังหวัดสุโขทัย”[10]

ปี พ.ศ. 2474 พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระบรมราชโองการ ยุบเลิกบางมณฑลและบางจังหวัด โดย จังหวัดสุโขทัย ถูกยุบเลิกและโอน อำเภอสุโขทัยธานี อำเภอบ้านไกร อำเภอคลองตาล กิ่งอำเภอลานหอย กิ่งอำเภอโตนด มาขึ้นการปกครอง จังหวัดสวรรคโลก [11][12]

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง เมื่อมีการตราพระราชบัญญัติการบริหารราชการส่วนภูมิภาค พุทธศักราช 2476 ขึ้น ทำให้ จังหวัด กลายเป็นเขตการปกครองย่อยของประเทศไทยที่มีระดับสูงที่สุด[13]

ปี พ.ศ. 2482 ได้เปลี่ยนแปลงชื่อจังหวัดสวรรคโลก เป็นจังหวัดสุโขทัย และ สุโขทัยก็มีสถานะเป็น จังหวัดสุโขทัย นับแต่นั้นเป็นต้นมา[11]

ภูมิศาสตร์[แก้]

ตามการแบ่งจังหวัดเป็นภาคโดยคณะกรรมการภูมิศาสตร์แห่งชาติและราชบัณฑิตยสภา จังหวัดสุโขทัยตั้งอยู่ในภาคกลาง บริเวณตอนบนของภาค หากแบ่งเขตตามการพยากรณ์อากาศและเศรษฐกิจ สังคม จะจัดอยู่ในภาคเหนือตอนล่าง ห่างจากกรุงเทพมหานครตามระยะทางหลวงแผ่นดินประมาณ 440 กิโลเมตร มีอาณาเขตติดต่อกับจังหวัดใกล้เคียง ดังนี้

ภูมิประเทศ[แก้]

พื้นที่ส่วนใหญ่ของจังหวัดสุโขทัยจะเป็นที่ราบลุ่ม ทางตอนเหนือและตอนใต้ของจังหวัดมีลักษณะเป็นที่ราบสูง มีเขาหลวงเป็นภูเขาที่มีความสูงที่สุด วัดจากระดับน้ำทะเลมีความสูงประมาณ 1,200 เมตร โดยมีแนวภูเขายาวเป็นพืดทางด้านทิศตะวันตก ส่วนพื้นที่ตอนกลางของจังหวัดจะเป็นที่ราบ มีแม่น้ำยมไหลผ่านจากทิศเหนือจรดทิศใต้ ผ่านอำเภอศรีสัชนาลัย อำเภอสวรรคโลก อำเภอศรีสำโรง อำเภอเมืองสุโขทัย และอำเภอกงไกรลาศ ช่วงที่ไหลผ่านจังหวัดสุโขทัยยาวประมาณ 170 กิโลเมตร[14]

ภูมิอากาศ[แก้]

จังหวัดสุโขทัยตั้งอยู่ทางภาคเหนือตอนล่าง ซึ่งลึกเข้ามาในแผ่นดิน จึงมีอุณหภูมิค่อนข้างสูง เกือบตลอดปี อุณหภูมิเฉลี่ยทั้งปี 27.9 องศาเซลเซียส ในฤดูร้อนอากาศร้อนอบอ้าว อุณหภูมิสูงสุดเฉลี่ย 33.8 องศาเซลเซียส โดยมีอากาศร้อนที่สุดอยู่ในเดือนเมษายน ซึ่งเคยตรวจอุณหภูมิสูงที่สุดได้ 44.5 องศาเซลเซียส เมื่อวันที่ 11 พฤษภาคม 2559 ส่วนในฤดูหนาวอากาศมีอากาศหนาวเย็นโดยทั่วไป อุณหภูมิต่ำสุดเฉลี่ย 23.0 องศาเซลเซียส โดยมีอากาศหนาวที่สุดอยู่ในเดือนมกราคม ซึ่งเคยตรวจอุณหภูมิต่ำที่สุดได้ 5.5 องศาเซลเซียส เมื่อวันที่ 4 มกราคม 2517[15][16]

ข้อมูลภูมิอากาศของสุโขทัย
เดือน ม.ค. ก.พ. มี.ค. เม.ย. พ.ค. มิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ทั้งปี
อุณหภูมิสูงสุดเฉลี่ย °F 88.9 92.1 96.1 100.2 94.8 92.8 91.8 91.2 90.9 91 89.4 87.8 92.26
อุณหภูมิต่ำสุดเฉลี่ย °F 64.8 68 72.1 76.5 76.5 76.8 76.6 76.1 75.7 75.2 70.3 65.8 72.88
ปริมาณฝน นิ้ว 0.461 0.272 0.654 2.689 6.232 8.319 5.807 6.906 11.547 7.591 0.24 0.374 51.087
Average high °C 31.6 33.4 35.6 37.9 34.9 33.8 33.2 32.9 32.7 32.8 31.9 31.0 33.48
Average low °C 18.2 20.0 22.3 24.7 24.7 24.9 24.8 24.5 24.3 24.0 21.3 18.8 22.71
Rainfall cm 1.17 0.69 1.66 6.83 15.83 21.13 14.75 17.54 29.33 19.28 0.6 0.95 129.76
แหล่งที่มา: กรมอุตุนิยมวิทยา. “ค่ามาตรฐาน 30 ปีของสุโขทัย (1981-2010)” https://www.tmd.go.th/weather/province/last30years-1981-2010/sukhothai/10/373201

สัญลักษณ์ประจำจังหวัด[แก้]

  • ตราประจำจังหวัด: รูปพ่อขุนรามคำแหงมหาราชประทับบนพระแท่นมนังคศิลาอาสน์
  • ธงประจำจังหวัด: ธงพื้นสีแดง-เหลือง-เขียว แบ่งตามแนวนอน แถบสีเหลืองนั้นกว้างเป็น 2 เท่าของแถบสีแดงและสีเขียว ที่มุมธงด้านคันธงมีตราประจำจังหวัดเป็นรูปพ่อขุนรามคำแหงมหาราชประทับบนพระแท่นมนังคศิลาอาสน์
  • คำขวัญประจำจังหวัด: มรดกโลกล้ำเลิศ กำเนิดลายสือไทย เล่นไฟลอยกระทง ดำรงพุทธศาสนา งามตาผ้าตีนจก สังคโลกทองโบราณ สักการแม่ย่าพ่อขุน รุ่งอรุณแห่งความสุข
  • ต้นไม้ประจำจังหวัด: ตาล (Borassus flabellifer)
  • ดอกไม้ประจำจังหวัด: ดอกบัวหลวง (Nelumbo nucifera)
  • ธงประจำจังหวัดสุโขทัย

    ธงประจำจังหวัดสุโขทัย

  • ตราประจำจังหวัดสุโขทัย

    ตราประจำจังหวัดสุโขทัย

  • ต้นตาล ต้นไม้ประจำจังหวัดสุโขทัย

    ต้นตาล ต้นไม้ประจำจังหวัดสุโขทัย

  • ดอกบัวหลวง ดอกไม้ประจำจังหวัดสุโขทัย

    ดอกบัวหลวง ดอกไม้ประจำจังหวัดสุโขทัย

  • ตราผ้าผูกคอลูกเสือประจำจังหวัดสุโขทัย

    ตราผ้าผูกคอลูกเสือประจำจังหวัดสุโขทัย

การเมืองการปกครอง[แก้]

การปกครองส่วนภูมิภาค[แก้]

การปกครองของสุโขทัยแบ่งออกเป็น 9 อำเภอ, 86 ตำบล, 843 หมู่บ้าน

แผนที่อำเภอในจังหวัดสุโขทัย
 
ลำดับที่ ชื่ออำเภอ แผนที่ พื้นที่
(ตร.กม)		 ประชากร
(คน)[17]		 จำนวน
ตำบล		 จำนวน
หมู่บ้าน
1. เมืองสุโขทัย
581.474 101,546 10 97
2. บ้านด่านลานหอย
1,018.11 47,785 7 71
3. คีรีมาศ
521.9 55,954 10 100
4. กงไกรลาศ
502.382 62,888 11 109
5. ศรีสัชนาลัย
2,050.511 90,706 11 148
6. ศรีสำโรง
565.731 68,096 13 118
7. สวรรคโลก
586.192 80,244 14 117
8. ศรีนคร
<img class="mw-file-element" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Amphoe_6408.svg/40px-Amphoe_6408.svg.png" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Amphoe_6408.svg/60px-Amphoe_6408.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Amphoe_6408.svg/80px-Amphoe_6408.svg.png 2x" width="40" height="52" data-file-width="1659" data-file-height="2

Call Now Button